Firmy, które przeszły przez kontrolę podatkową z pewnością nie kojarzą tego czasu z przyjemnością, a raczej ze stresem i niepewnością dotyczącą przebiegu oraz wyniku kontroli podatkowej. W poniższym artykule postaramy się odpowiedzieć m.in. na pytania: Czym rozpoczyna się kontrola podatkowa? Jakie podatnik ma prawa podczas kontroli podatkowej? Jak wygląda procedura kontroli podatkowej oraz droga przez WSA i NSA? Co to jest postępowanie podatkowe i kiedy jest wszczynane?
Kontrola podatkowa – wszczęcie
Kontrola podatkowa rozpoczyna się zawiadomieniem o zamiarze wszczęcia kontroli, które zostaje doręczone podatnikowi. Organ w szczególnych przypadkach, może doręczyć tylko upoważnienie i wszcząć kontrolę od razu.
Kontrola podatkowa – obowiązki organu podatkowego
Czynności kontrolne i całe zachowanie organu reguluje Ordynacja Podatkowa. Ważne by na tym etapie znać wszystkie swoje prawa i obowiązki, ale także prawa i obowiązki organu podatkowego. W szczególności warto omówić zagadnienia często pomijane przez organ. Otóż takim zestawem obowiązkowym są zasady ogólne zdefiniowane w art. 120 – 129. Istotne jest wiedzieć, że organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa zatem nie ma możliwości by uznaniowość urzędnicza czy też osobiste animozje do podatnika powodowały niezgodne z ordynacją postępowanie.
Organy są zobowiązane do udzielania wszelkich informacji i wyjaśnień prawa podatkowego podczas kontroli, które mają związek z daną kontrolą/postępowaniem. Warto wiedzieć, że te zasady obejmują zarówno proces kontroli jak i postępowania podatkowego (o różnicach później).
Wyjaśnienie stanu faktycznego – obowiązek organu podatkowego
Bardzo ważny a często zaniedbywany punkt stanowi art. 122 ordynacji mówiący, że “w toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym”. Oznacza, to, że organ nie może pomijać oczywistych dowodów i prowadzić swojej kontroli ze z góry zaplanowanym rezultatem i ma obowiązek na wniosek kontrolowanego przesłuchiwać świadków, robić oględziny rzeczy, nieruchomości i dokonywać innych czynności, które właściwie ustalą stan faktyczny.
Umożliwienie uczestnictwa w kontroli podatkowej – obowiązek organu podatkowego
Kontrolujący mają obowiązek zapewnić uczestnictwo kontrolowanemu, umożliwić przeglądanie akt kontroli oraz dać możliwość wyjaśniania i zgłaszania wniosków dowodowych. Pamiętajmy – wszystkie dokumenty, które ma organ są dla kontrolowanego jawne (art. 129 ordynacji).
Pamiętajmy, że mamy prawo zażądać od kontrolujących wszystkiego na piśmie.
Nie mamy również obowiązku rozmawiać z kontrolującymi.
Wszystko w formie pisemnej – obowiązek organu podatkowego
Art. 126 ordynacji mówi o tym, że postępowanie / kontrola podatkowa jest załatwiana w formie pisemnej. Kontrolujący sprawdzają dokumenty, umowy i ustalają stan faktyczny i kończą kontrolę protokołem z kontroli. Protokół nie jest żadnym oficjalnym stanowiskiem organu tylko ustaleniami kontrolujących. Możemy się na tym etapie z nim zgodzić i po jego otrzymaniu złożyć korektę deklaracji lub nie.
Kontrola podatkowa – zgłoszenie zastrzeżeń lub wyjaśnień, czyli prawo kontrolowanego
Jeśli się nie zgadzamy, to mamy 14 dni na zgłoszenie tzw. zastrzeżeń lub wyjaśnień do protokołu kontroli. To bardzo ważny etap, ponieważ jeśli nie złożymy zastrzeżeń, domniemywa się na dalszych etapach postępowania, że ustalenia kontrolujących w pełni zaakceptowaliśmy. Ważne, by do swojego doradcy podatkowego nie wysyłać protokołu 14. dnia ponieważ czas na zapoznanie się ze sprawą jest wtedy zbyt krótki. Ważne jest, że 14-dniowy termin jest terminem zawitym. Jeśli złożymy zastrzeżenia do protokołu kontroli, a organ się z nimi zgadza to je uwzględnia. Jeśli nie, to ma 6 miesięcy na wszczęcie postępowania podatkowego.
Postępowanie podatkowe w pierwszej instancji
Postępowanie podatkowe jest uruchamiane po to, by wydać decyzję. W przypadku bierności strony często jest to formalność i organ wszczyna postępowanie, dołącza materiały z kontroli, wyznacza 7- dniowy okres na zapoznanie się z materiałem i wydaje decyzję.
Decyzja pierwszej instancji – jak się zachować?
Decyzja jest już pierwszym oficjalnym stanowiskiem organu. Jest to decyzja pierwszej instancji. Na tym etapie istotne jest jednak by nie być biernym. Aktywne uczestnictwo w postępowaniu, zgłaszanie wniosków dowodowych, uczestnictwo w przesłuchaniach świadków, dokonywanie oględzin to wszystko czynności niezwykle istotne by mieć podstawy do odwołania od decyzji, jeśli będzie dla nas niekorzystna.
Podstawy odwołania muszą być realne. Nie możemy pisać, że po prostu się nie zgadzamy tylko podstawą do odwołania jest np. odrzucenie wniosku dowodowego na przesłuchanie świadka, który potwierdza naszą tezę. Jest to wprost naruszenie zasady prawdy obiektywnej i art. 122 Ordynacji. Takie działanie organu jest nielegalne. Jednym słowem podnosząc cały szereg błędów organu można uzyskać w drugiej instancji korzystne rozstrzygnięcie dla swojej firmy. Będąc biernym trudno jest na późniejszych etapach czy też przed drugą instancją (Dyrektorem Izby Administracji Skarbowej, ale też np. SKO) udowodnić szkodliwość działania organu.
Wydane postanowienia organu podatkowego – prawo do zażaleń
Na istotne kwestie podczas postępowania organ wydaje postanowienia. Warto pamiętać, że na szereg postanowień służy nam zażalenie i warto je składać by udowodnić, że zrobiliśmy wszystko by stan faktyczny wyjaśniać. Do wielu czynności organ musi sporządzić protokoły np. oględziny nieruchomości, przesłuchania świadków.
Zakończenie postępowania podatkowego w pierwszej instancji
Jeśli organ uzna, że zgromadził już wszystko wyznacza 7-dniowy termin na zapoznanie się z materiałem dowodowym. Z uprawnienia warto skorzystać i na tym etapie zgłosić jeszcze wnioski dowodowe jeśli czegoś organ nie zgromadził. Warto skorzystać z usług doradcy podatkowego na tym etapie. Jeśli już dojdzie do niekorzystnej decyzji to mamy 14 dni od doręczenia decyzji stronie na odwołanie się.
Postępowanie podatkowe drugiej instancji
Postępowaniu podatkowe prowadzone jest na zasadzie dwuinstancyjności. Zatem decyzja wydana przez organ pierwszej instancji może zostać zaskarżona do organu wyższej instancji. Odwołanie wniesione w terminie do właściwego organu drugiej instancji powoduje, że postępowanie podatkowe toczy się nadal do czasu wydania decyzji ostatecznej przez organ podatkowy wyższej instancji.
Warto przy tym zwrócić uwagę, że strona niezadowolona z otrzymanej decyzji, wnosi odwołanie do organu drugiej instancji za pośrednictwem organu, który wydał skarżoną decyzję.
Termin na wniesienie odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji podatnikowi lub ustanowionemu pełnomocnikowi.
Z drugiej strony, należy pamiętać, że jeżeli podatnik nie odwoła się od otrzymanej decyzji organu podatkowego pierwszej instancji, to stanie się ostateczna i skończy postępowanie podatkowe w sprawie.
Po zakończeniu postępowania podatkowego drugiej instancji, organ odwoławczy co do zasady rozstrzyga sprawę w formie decyzji administracyjnej.
Na mocy wydanej decyzji, organ odwoławczy może utrzymać w mocy decyzję organu pierwszej instancji albo uchylić decyzję organu pierwszej instancji w całości lub w części. W przypadku uchylenia decyzji wydanej w wyniku postępowania pierwszo-instancyjnego, organ drugiej instancji może przy tym orzec w tym zakresie co do istoty sprawy lub uchylając tę decyzję – umorzyć postępowanie w sprawie.
Ponadto w pewnych przypadkach organ odwoławczy może umorzyć postępowanie odwoławcze lub, gdy zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości – uchylić tę decyzję w całości oraz przekazać sprawę do rozpatrzenia właściwemu organowi pierwszej instancji. § 2.
Co istotne, organ odwoławczy może także uchylić w całości decyzję organu pierwszej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia (lub uzupełnienia) postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części. W takim wypadku, przekazując sprawę, organ odwoławczy wskazuje okoliczności faktyczne, które należy zbadać przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.
Zauważyć należy, że decyzja organu podatkowego drugiej instancji jest decyzją ostateczną i co do zasady podlega ona wykonaniu (chyba że jej wykonanie zostało wstrzymane).
Skarga do WSA i NSA
Warto jednak zwrócić uwagę, że od decyzji ostatecznej organu odwoławczego można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Skarga inicjuje postępowanie sądowo administracyjne, które również jest dwuinstancyjne, bowiem od wyroku wojewódzkiego sądu administracyjnego podatnikowi przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Kontrola podatkowa – podsumowanie
Bez znajomości swoich praw i obowiązków, a także obowiązków organu podatkowego przeprowadzającego kontrolę i terminów na odwołanie się od decyzji – jesteśmy na niekorzystnej pozycji od samego początku, gdyż jak to często powtarzamy – “nieznajomość prawa szkodzi”. Warto więc od razu po otrzymaniu zawiadomienia o wszczęciu kontroli podatkowej skontaktować się z doświadczonym doradcą podatkowym, którego pomoc znacznie zwiększy nasze szanse na uniknięcie niekorzystnego dla naszej firmy rezultatu kontroli.
Firmy, w których przebiega lub dopiero będzie przebiegać kontrola podatkowa, a są zainteresowane pomocą naszych doradców podatkowych prosimy o przesłanie poniższego formularza kontaktowego lub skontaktowanie się drogą mailową czy też telefoniczną.
Grupa Warido
ul. Wodzisławska 358
44-274 Rybnik
tel.: (+48) 537 726 726
email: sekretariat@warido.comFacebooklinkedin
Artykuły zawarte na niniejszej stronie mają wyłącznie charakter informacyjny oraz poglądowy i nie stanowią porady prawnej. Administrator strony/Warido zastrzega, że nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty powstałe w wyniku czynności podjętych na podstawie niniejszej publikacji. Jeżeli są Państwo zainteresowani kwestiami poruszonymi w niniejszym artykule, zapraszamy do kontaktu mailowego lub telefonicznego bezpośrednio z nami.
