Spis treści
Estoński CIT, czyli ryczałt od przychodów spółek, to specyficzny model opodatkowania, który pozwala przedsiębiorstwom uniknąć bieżącego rozliczania podatku dochodowego, dopóki zyski pozostają w firmie. Dopiero ich wypłata na rzecz wspólników powoduje konieczność zapłaty podatku. Taki mechanizm ma na celu stymulowanie inwestycji i rozwoju spółek bez ciężaru podatkowego na każdym etapie działalności.
Regulacje dotyczące estońskiego CIT znajdują się w art. 28c-28t ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Warto zaznaczyć, że ten system nie jest dostępny dla wszystkich przedsiębiorstw – korzystać z niego mogą jedynie spółki kapitałowe spełniające określone warunki.
Rola kar umownych
Kary umowne są powszechnie stosowanym środkiem dyscyplinującym w obrocie gospodarczym. Ich głównym zadaniem jest zabezpieczenie interesów stron kontraktu i zapewnienie wywiązania się z ustalonymi zobowiązaniami. W tradycyjnym modelu CIT są traktowane jako szczególny rodzaj wydatków, których rozliczenie budzi wiele wątpliwości podatkowych.
W szczególności art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT wyłącza możliwość uznania za koszt uzyskania przychodu kar umownych związanych z wadliwym wykonaniem umowy. Nieco odmienna sytuacja dotyczy kar umownych za opóźnienia, które mogą być uznane za koszty podatkowe w określonych przypadkach, jeśli wynikają one z obiektywnych przyczyn niezależnych od spółki z o.o.
Kary umowne a „zwykły” CIT
W klasycznym systemie CIT przepisy wyraźnie określają, że kary umowne związane z nienależytym wykonaniem usług lub dostarczeniem wadliwych towarów nie mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. Organy podatkowe stoją na stanowisku, że są one sankcją za niewywiązanie się z obowiązków, dlatego nie powinny obniżać podstawy opodatkowania.
Takie podejście ma na celu wyeliminowanie sytuacji, w której spółki mogłyby traktować kary jako normalny element prowadzenia działalności, zmniejszając w ten sposób swoje zobowiązania wobec fiskusa.
Specyfika estońskiego CIT a kary umowne
System estoński wprowadza odmienne zasady dotyczące kosztów. W tym modelu nie funkcjonuje tradycyjne pojęcie kosztów uzyskania przychodu. Opodatkowanie następuje dopiero w momencie wypłaty zysku, a nie na etapie ponoszenia wydatków. Pojawia się jednak pytanie: jak traktowane są kary umowne w sytuacji, gdy urzędnik uzna je za wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą? W takiej sytuacji mógłby powstać obowiązek podatkowy, mimo że firma nie wypłaciła dywidendy.
W interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 5 grudnia 2024 r. (sygn. 0111-KDIB1-3.4010.630.2024.1.PC) organ uznał, że poniesione kary umowne, o ile pozostają w związku z normalnym funkcjonowaniem przedsiębiorstwa, nie powinny generować obowiązku podatkowego na gruncie estońskiego CIT. Niemniej jednak przedsiębiorcy powinni szczególnie dbać o dokumentowanie celowości takich wydatków, ponieważ ich niewłaściwa kwalifikacja może skutkować negatywnymi konsekwencjami podatkowymi.
Interpretacje podatkowe i orzecznictwo sądowe
Pierwsze stanowiska organów podatkowych sugerowały, że kary umowne mogą być uznane za wydatki niepowiązane z działalnością gospodarczą, co powodowało konieczność zapłaty podatku. Spółki z o.o. na estońskim CIT zaczęły wtedy występować o interpretacje indywidualne, dążąc do potwierdzenia, że kary stanowią element normalnego funkcjonowania firmy i nie powinny generować obowiązku podatkowego. W tym kontekście największe znaczenie mają wyroki sądowe, które coraz częściej skłaniają się ku korzystniejszej dla podatników interpretacji.
Brak opodatkowania kar umownych estońskim CIT-em potwierdziły wojewódzkie sądy administracyjne: w Poznaniu w wyroku z 25 stycznia 2024 r. (sygn. akt I SA/Po 632/23) i w Łodzi w wyroku z 10 maja 2023 r. (I SA/Łd 252/23). W pierwszym przypadku organ cofnął skargę kasacyjną, a Naczelny Sąd Administracyjny w listopadzie 2024 umorzył postępowanie.
Jak pokazują powyższe przykłady – spółkom opłaca się bronić swoich racji w sądach. Należy przy tym pamiętać, aby każdy przypadek rozpatrywać indywidualnie, gdyż o związku wydatku z działalnością często decydują niuanse. Dążąc do korzystnego dla siebie rezultatu, warto zastanowić się nad skorzystaniem z usług jakie oferuje księgowość online lub biuro rachunkowe. Kary umowne są w końcu często bardzo wysokie, zatem opłaca się wyłożyć na konsultację z ekspertem, aby później odzyskać włożone środki po kilkakroć.
Rozliczanie kar umownych w ryczałcie dla spółek
Rozliczanie kar umownych w estońskim CIT wymaga przemyślanego podejścia i znajomości aktualnych interpretacji podatkowych oraz orzecznictwa sądowego. Istotne jest staranne dokumentowanie okoliczności powstania kar oraz weryfikacja, czy poniesione wydatki rzeczywiście pozostają w związku z prowadzoną działalnością.
Konsultacja z biurem rachunkowym pomoże uniknąć ryzyka podatkowego i ewentualnych sporów z urzędami skarbowymi. Prawidłowe podejście do kar umownych w estońskim CIT pozwoli też na bezpieczne korzystanie z zalet ryczałtu dla spółek bez przykrych konsekwencji podatkowych.
Autor treści: Justyna Czerwińska
Artykuły zawarte na niniejszej stronie mają wyłącznie charakter informacyjny oraz poglądowy i nie stanowią porady prawnej. Administrator strony/Warido zastrzega, że nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek straty powstałe w wyniku czynności podjętych na podstawie niniejszej publikacji. Jeżeli są Państwo zainteresowani kwestiami poruszonymi w niniejszym artykule, zapraszamy do kontaktu mailowego lub telefonicznego bezpośrednio z nami.
