Forma prawna

I. Jednoosobowa działalność gospodarcza 

Jest to najpopularniejsza, a zarazem najprostsza forma prawna. Jednoosobowa działalność gospodarcza charakteryzuje się maksymalnie uproszczonymi procedurami rejestracji firmy. Wystarczy wniosek do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, za pomocą którego przedsiębiorca może zgłosić się również do ubezpieczenia ZUS oraz jako podatnik.  

Warto przy tym wspomnieć, że rejestracja firmy jest darmowa i nie wymaga wniesienia kapitału zakładowego. Dodatkowo, jeśli wartość przychodów z jednoosobowej działalności gospodarczej nie przekracza 2 mln euro rocznie, przedsiębiorca może prowadzić uproszczoną księgowość. Prowadzenie tego rodzaju działalności nie wymaga też spisania umowy ani statutu. 

Jest to zatem najkorzystniejsza forma działalności dla przedsiębiorców, którzy chcą działać bez wspólników. 

Wśród wad tej formy prawnej przedsiębiorstwa należy natomiast wymienić: 

• • odpowiedzialność za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem, a także majątkiem bliskich, jeśli przedsiębiorca ma wspólnotę majątkową ze swoim małżonkiem; 
  • obowiązek regulowania zobowiązań wobec ZUS niezależnie od sytuacji finansowej firmy; 
  • małą elastyczność, jeśli chodzi o optymalizację podatkową. 

Uwaga! Jednoosobowa działalność gospodarcza nie jest samodzielnym podmiotem w obrocie gospodarczym i nie jest osobą prawną. Przedsiębiorca prowadzący tego rodzaju firmę reprezentuje ją jako osoba fizyczna. 

II. Spółka cywilna 

Kolejną popularną formą prawną prowadzenia działalności gospodarczej jest spółka cywilna. Może ją założyć dwóch lub więcej wspólników, przy czym mogą to być osoby fizyczne, osoby prawne, a nawet jednostki organizacyjne, które mają zdolność prawną i podpiszą stosowną umowę. Jest ona korzystna dla już funkcjonujących przedsiębiorców.  

Tę formę prawną wyróżnia: 

• • możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości, np. w formie księgi przychodów i rozchodów, jeśli wspólnikami takiej działalności są osoby fizyczne, a roczne obroty firmy nie przekraczają 2 mln euro; 
  • brak kapitału początkowego; 
  • brak obowiązku odprowadzania podatku dochodowego – każdy wspólnik rozlicza się samodzielnie; 
  • równa reprezentacja wszystkich wspólników. 

 Minusem takiej formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej jest natomiast odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki. Każdy z nich solidarnie ponosi odpowiedzialność majątkową. Wspólnicy nie mogą też sprzedać swoich udziałów w firmie. 

III. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością 

Jest to jedna z najczęściej spotykanych form prawnych spółki. Może ją założyć minimum jedna osoba i – podobnie jak w przypadku spółki cywilnej – może być to osoba fizyczna, osoba prawna lub organizacja ze zdolnością prawną (oprócz innej spółki z o.o.)  

Ta forma działalności gospodarczej wymaga wniesienia kapitału zakładowego w wysokości 5000 zł, a każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jedynie do wysokości wkładu. Warunkiem działalności jest podpisanie umowy spółki oraz wpis do rejestru KRS. Możliwe jest łatwe zarejestrowanie spółki za pomocą internetowej platformy S24. 

Niedogodności, które wynikają z działalności tej formy prawnej spółki, to: 

• • konieczność prowadzenia pełnej księgowości i składania sprawozdań finansowych; 
  • obowiązek odprowadzania podatku PIT od wypłaconej dywidendy; 

• • duże prawdopodobieństwo konieczności podpisania umowy spółki w formie aktu notarialnego. 

W odróżnieniu od spółki cywilnej oraz jednoosobowej działalności gospodarczej, spółka z o.o. posiada osobowość prawną. 

IV. Spółka akcyjna 

Ten rodzaj formy prawnej firmy jest wybierany przed przedsiębiorców, którzy planują wejść na giełdę. Może założyć ją przynajmniej jedna osoba fizyczna lub prawna, z wyjątkiem spółki z ograniczoną odpowiedzialności. Aby tego dokonać, należy wnieść kapitał zakładowy w wysokości przynajmniej 100 000 zł, sporządzić status spółki w formie aktu notarialnego, ustanowić zarząd oraz radę nadzorczą, a także zarejestrować spółkę w KRS. 

Największą zaletą tej formy prawnej działalności jest to, że akcjonariusze nie odpowiadają za działania spółki. Ponadto przedsiębiorstwo może w prosty sposób pozyskać dodatkowy kapitał poprzez emisję akcji lub obligacji, co daje dużo możliwości działania biznesowego. Niestety, wiąże się to również z obowiązkiem prowadzenia pełnej księgowości oraz obowiązkiem składania sprawozdań finansowych. Problematyczne może być też podwójne opodatkowanie w momencie wypłaty dywidendy. 

V. Prosta spółka akcyjna 

Forma prawna, jaką jest prosta spółka akcyjna, została stworzona w celu wsparcia młodych przedsiębiorców, którzy nie mogą sfinansować ważnych pomysłów biznesowych własnym majątkiem. Jest to twór, który zapewnia dużą swobodę działania wszystkim wspólnikom, a do tego redukuje ich odpowiedzialność za zobowiązania spółki.  

Dzięki temu może być swobodnie zarządzana w taki sposób, aby przyniosła jak najwięcej korzyści przedsiębiorcom. Warte uwagi cechy prostej spółki akcyjnej to: 

• • minimum formalności związanych z jej założeniem; 
  • bardzo niski minimalny kapitał zakładowy – wynosi on zaledwie 1 zł; 
  • możliwość wyboru formy, w jakiej zostanie wniesiony wkład wspólników; 
  • swoboda wyboru organów spółki. 

Założenie prostej spółki akcyjnej wymaga sporządzenia statutu notarialnego spółki w formie aktu notarialnego oraz dokonania wpisu do KRS. 

VI. Spółka jawna 

Spółkę jawną może założyć przynajmniej dwóch wspólników. To prosta, regulowana przez przepisy Kodeksu spółek handlowych forma prawna przedsiębiorstwa, której utworzenie nie wymaga podpisania umowy w formie aktu notarialnego, choć konieczne jest dokonanie wpisu do KRS. Wyróżnia ją: 

• • większa elastyczność w zakresie zapisów umowy spółki, szczególnie jeśli chodzi o reprezentowanie firmy przez wspólników; 
  • niskie koszty początkowe utworzenia firmy – wkładem wspólnika może być np. świadczenie usług na jej rzecz lub obciążenie prawa własności; 
  • brak obowiązku odprowadzania podatku dochodowego – każdy ze wspólników płaci go samodzielnie; 

• • możliwość prowadzenia uproszczonej formy księgowości. 

Trzeba przy tym pamiętać, że każdy ze wspólników solidarnie odpowiada za zobowiązania spółki swoim majątkiem, jeśli majątek spółki jest niewystarczający. 

VII. Spółka partnerska 

Możliwość założenia tej formy prawnej firmy mają wyłącznie osoby wykonujące wolne zawody – zalicza się do nich m.in. lekarzy czy prawników. Założenie spółki partnerskiej wymaga podpisania umowy spółki w formie aktu notarialnego. Jej działalność opiera się na prostych zasadach i ma sporo zalet. Są to m.in. zwolnienie z obowiązku odprowadzania podatku dochodowego oraz możliwość prowadzenia uproszczonej księgowości. Co więcej, założenie spółki partnerskiej nie wymaga wniesienia kapitału. 

Należy mieć jednak na względzie, że wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki. Odpowiedzialność nie dotyczy jednak szkód powstałych wskutek wykonywania przez nich zawodu. 

VIII. Spółka komandytowa 

Ciekawą formą prawną działalności gospodarczej jest spółka komandytowa. Może być założona przez przynajmniej dwóch wspólników, z czego jeden z nich jest komplementariuszem, a pozostali – komandytariuszami. Ten pierwszy bez ograniczeń odpowiada za zobowiązania spółki, natomiast inni tylko do sumy określonej w umowie. Nie ma przy tym wymogu minimalnego kapitału zakładowego.  

Takie rozwiązanie zapewnia firmie duże pole działania i pozwala na nawiązanie relacji biznesowych przez wspólników w różnej sytuacji biznesowej. Nie jest jednak pozbawione wad. Przede wszystkim spółka komandytowa znacznie ogranicza decyzyjność komandytariuszy, a do tego wymaga prowadzenia pełnych ksiąg rachunkowych. 

IX. Spółka komandytowo-akcyjna 

Spółka komandytowo-akcyjna, jak sama nazwa wskazuje, jest połączeniem dwóch form prawnych spółek – akcyjnej oraz komandytowej. Może ją założyć przynajmniej dwie osoby fizyczne lub osoby prawne. Jedna z nich jest komplementariuszem odpowiadającym za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem, a druga akcjonariuszem bez odpowiedzialności finansowej. Spółki komandytowe działają na podstawie statutu sporządzonego w formie aktu notarialnego oraz wpisu do KRS. 

Ta forma prawna podmiotu daje wspólnikom jeszcze większą elastyczność działania niż spółki komandytowe. Wśród jej największych zalet należy wymienić: 

• • wejście do spółki bez konieczności posiadania środków finansowych i wniesienia kapitału zakładowego (wystarczy zostać komplementariuszem); 
  • zdobycie dodatkowego kapitału dzięki emisji akcji; 
  • współpraca partnerów biznesowych o różnych potencjałach biznesowych; 
  • możliwość sfinansowania kosztownych projektów bez konieczności posiadania środków finansowych. 

W przypadku spółki komandytowo-akcyjnej barierą dla wielu przedsiębiorców może być konieczność wniesienia wysokiego kapitału zakładowego – jest to co najmniej 50 tys. zł.